بازی بزرگان

درباره کسب و کار چهار شرکت مشهور حوزه فناوری
نویسنده: کسری کریمی طار
بسیاری از شرکت‌های بزرگی که امروز در حوزه فناوری مشغول به کارند، کسب و کاری پشت پرده دارند؛ بعضی از آنها کار خود را به عنوان شرکتی متفاوت آغاز کردند و در نهایت به سمت فناوری متمایل شدند. در هر دو صورت بسیاری از مخاطبان از راز پشت پرده این ابر کمپانی‌ها بی خبرند. همین دلیلی شد تا نحوه تاسیس و کسب و کار چهار شرکت بزرگ حوزه فناوری را مورد بررسی قرار دهیم؛ شرکت‌هایی که قطعا پیش از این نام آن‌ها را شنیده و احتمالا از خود پرسیده اید چه اتفاقی رخ داد که این شرکت‌ها به امپراتوری‌های امروزی تبدیل شدند. این همان سوالی است که پاسخ آن را می‌توانید با مطالعه این مطلب دریابید.

IBM

استیو جابز عادت داشت «آی بی ام» (IBM) را شیطان خطاب کند. مدیرعامل فقید اپل این شرکت را تهدیدی می‌دانست برای رشد و شکوفایی دنیای فناوری. حالا سال‌ها گذشته و اپل و در کنارش گوگل به بزرگ ترین شرکت‌های فناوری تبدیل شده اند، هر چند آِ بی ام نه فقط در بخش فناوری بلکه در کسب و کار جهانی، کمپانی به شدت مشهوری است و هنوز هم به عنوان پنجمین برند باارزش دنیا شناخته می‌شود.
برعکس دیگر شرکت‌های بزرگ فناوری تاریخچه آی بی ام باز می‌گردد به سال‌ها پیش، سال‌ها پیش از به دنیا آمدن استیوجابز. به همین دلیل است که برعکس 99 درصد مجموعه‌های فناوری بزرگ- به استثنای مایکروسافت - آی بی ام به جای دره سیلیکون در نیویورک تاسیس شد. علاوه بر این آی بی ام کار خود در گاراژ کوچک شروع نکرد زیرا این کمپانی خود با ادغام چهار شرکت مهم در سال 1911 میلادی، شکل گرفت. آن‌ها کار خود را با 1200 نفر خدمه و نزدیک به 18 میلیون دلار بودجه آغاز کردند که در آن سال رقم عظیمی به حساب می‌آمد. آی بی ام از همان ابتدا در کسب و کارهای عظیم شرکت می‌کرد و بیشتر با شرکت‌ها و افراد متمول سروکار داشت. روندی که هنوز هم پابرجاست. البته آن‌ها چند دهه روی رایانه‌های کوچک و لپ تاپ‌ها سرمایه گذاری کردند که ماحصلش به وجود آمدن برند مشهور «تینک پد» شد؛ اگر چه آِی بی ام یکی از مهم ترین تولید کنندگان لپ تاپ بود که از سال 1992/ 1371 این بخش را تاسیس کرد، اما مدیران شرکت که می‌دانستند دیر یا زود کسب و کار لپ تاپ‌ها با آفتی چشمگیر روبه رو می شود؛ تصمیم به فروش این برند در سال 2005/1384 گرفتند، آن هم به شرکت چینی «لنوو». در طول تاریخ طولانی آی بی ام شاهد خلق فناوری‌های جدیدی چون زبان برنامه نویسی فورتن، حافظه‌های DRAM تراشه‌های مشهور PowerPc (که البته موتورولا و اپل هم در ساخت آن شریک بودند) و ابر رایانه واتسون بودیم. این شرکت دوازده بخش تحقیقاتی یا لابراتوار مهم در سراسر دنیا داردکه از آمریکا تاکنیا گسترده شده اند. آی بی ام طی دو سال گذشته با ضررهای هنگفتی روبه رو شده، هر چند کسب و کار این شرکت همچنان قدرتمند است و انتظار می‌رود ابر رایانه واستون بتواند تاثیر شگرفی بر سرنوشت شرکت داشته باشد. گفته می‌شود ابررایانه مذکور در آینده در ریشه کنی سرطان (به لطف بهره گیری محققان از محاسبات سریع آن) نقش موثری ایفا می‌کند و همچنین می‌تواند بسیاری از تحقیقات هزینه بر علمی را در زمانی بسیار کوتاه تکمیل کند. در حال حاضر نزدیک به دو هزار نفر در این بخش آِ بی ام مشغول به کارند. ساخت تراشه‌های پردازشی بسیار کوچک، هوش مصنوعی، رایانش ابری و همکاری با اپل برای ساخت سامانه‌های مدیریتی، امنیتی و تحلیلی، از جمله دیگر بخش‌هایی است که آ بی ام از طریق آن درآمدزدایی می‌کند.

SAMSUNG

سامسونگ شاید بزرگترین شرکت فناوری جهان نباشد؛ اما قطعا گسترده ترین آن‌هاست. کمپانی کره‌ای تقریبا درهر قسمت و حوزهای که تصورش را بکنید ورود کرده است. این شرکت در سال 1938/1317 به دست بازرگانی به نام «لی بیونگ چول» تاسیش شد و در ابتدا کارش را با صادرات ماهی و سبزیجات به کشورهای اطراف کره از جمله چین آغاز کرد. اما سامسونگی که ما می‌شناسیم سال 1348/1969 شکل گرفت. آن‌ها در ابتدا به تولید تلویزیون پرداختند، همان بخشی که امروز از سونی و پاناسونیک هم پیشی گرفته است. ماشین لباسشویی، یخچال، ماکروویو و بسیاری از لوازم آشپزخانه در فاز دوم به بخش الکترونیک شرکت کره‌ای اضافه شد. با آغاز دهه 80 آن‌ها کم کم وارد بازار رو به رشد رایانه‌ها و دوربین شدند: سپس حافظه‌های قابل حمل و در نهایت تلفن‌های همراه آن‌ها با ورود به موقع به این بازار به موفقیتی چشمگیر دست یافتند. البته سامسونگ در ابتدا نتوانست محصولاتی که در مقیاس جهانی تولید کند که توان مبارزه با نوکیا و موتورولا را داشته باشد؛ اما همه این‌ها برای شرکتی که نمی‌دانست به زودی پادشاه صنعت موبایل لقب می‌گیرد به تجربه‌ای ارزنده تبدیل شد. با استقبال از آی فون و نیاز به یک سیستم عامل هوشمند، سامسونگ دست دوستی را به سوی گوگل و سیستم عاملش- اندروید- دراز کرد. آن‌ها متوجه غفلت نوکیا شده بودند و این بهترین فرصت برای تصاحب بازار به شمار می‌آمد. سامسونگ در ابتدا مدل‌های چندانی تولید نکرد، اما به لطف کارخانه‌های بزرگش توانست مجموعه متنوعی از سری «گلکسی» را وارد بازار کند که در آن هنگام سود سرشاری را روانه جیب سهامداران کرد. سامسونگ در حال حاضر تنها شرکتی به شمار می‌رود که بیشتر بخش‌های تلفن‌های همراه از جمله پردازنده آن را داخل مجموعه خودش تولید می‌کند. آن‌ها دارای بخش تحقیق و توسعه قدرتمندی هستند و از طریفی به لطف آزمایشگاه‌های بزرگ توانسته اند تعدادی از بهترین تلویزیون‌ها، تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها را تولید کنند. لپ تاپ، مانیتور، پخش کننده موسیقی و فیلم از جمله دیگر تولیدات این شرکت به حساب می‌آمد، ولی این پایان کار نیست. سامسونگ همچنان لوازم خانگی تولید می‌کند، تراشه می‌سازد و حتی برای دیگر شرکتها صفحه‌های نمایگر تهیه می‌کند. تمامی این بخش‌ها زیر نظر سامسونگ الکترونیکس اداره می‌شود در حالی که بخش اصلی در تجارت‌هایی همچون صنایع سنگین، صنایع پتروشیمی، کارت اعتباری و کشتی سازی هم حضور دارد. از طرفی سامسونگ چند تیم ورزش در رشته‌های مختلف دارد و حتی تیم فوتبال آن قهرمان چند دوره مسابقات کشوری شده است. سوال اینجاست که آیا کسب و کار سامسونگ از حالت فعلی بزرگ تر می‌شود یا آن‌ها سرانجام در نقطهای مشخص متوقف می‌شوند؟

AppIe

پس از مرگ استیوجابز آن قدرت روایت و داستان از تاسیس اپل و چگونگی شکل گیری بزرگ ترین امپراتوری فناوری دنیا گفته شده که عطای این داستان را به لقایش بخشیدیم و سعی کردیم از موضوعاتی بنویسیم که برای شما هم تازگی داشته باشد. همان طور که می‌دانید اپل در سال 1355/1976 در گاراژ خانگی خانواده جابز تاسیس شد، اما نکته‌ای که احتمالا نمی‌دانید این است که برخلاف گفته‌های مدیر این شرکت، اپل هیچ تفاوتی با آی بی ام ندارد، حداقل در مورد شیوه نگاهش به مخاطب، بزرگ ترین برند فعلی دنیا، کار خود را با رایانه‌هایی آغاز کرد که به صورت دستی ساخته می‌شدند، پس از موفقیت اپل 1، کسب و کار اپل هم سکه شد.
نخست اپل1، سپس اپل 2، لیزا و مکینتاش که آخری با وجود مشخصاتش، به علت جلوتر بودن نسبت به زمان، حکم اخراج جابز را امضا کرد. پس از ورود دوباره جابز به شرکت، اکوسیستمی جدید پایه گذاری شد. او می‌دانست که محصولاتش فقط در صورتی موفق می‌شوند که چه از منظر سخت افزاری و چه از منظر نرم افزاری قدرتمند و یکپارچه کار کنند. راز موفقیت محصولاتی همچون مک، آی پاد، آی فون، آی پد و حتی اپل واچ نه فقط سخت افزار و ظاهرشان بلکه نرم افزار یا همان سیستم عامل بود که بسیار قانومند و در عین حال ساده طراحی شده بود. اپل با استفاده از قدرت نرم افزاری اش مردم را مجبور به خرید محصولات کرد و سپس کاربران با هجوم به برنامه‌های اپل، سود سرشاری را روانه جیب سهامداران کردند. با عرضه نسخه ششم آی فون، اپل همچنان جایگاه خود را به عنوان بزرگ ترین شرکت جهان حفظ کرده و حالا آن قدر پول نقد در بانک دارد که می‌تواند به یک باره دو کشور یونان و آرژانتین را خریدار کند! آن‌ها به تازگی «اپل واچ» را روانه بازار کرده اند، شاید فروش اپل واچ رویایی نباشد، اما زمینه را برای نسل‌های بعدی این محصول و عرضه محصول پرفروش دیگری مهیا کرده است. از گوشه و کنار خبر می‌رسد که مسئولان اپل از حالا به فکر ورود به صنعت خودرو و احتمالا ساخت اتومبیل خود ران هستند. بعضی سیب گاززده را به دلیل جاه طلبی اش شماتت می‌کنند؛ اما سوال اینجاست با این همه پولی که این شرکت در اختیار دارد، چه باید بکند؟ شاید بهترین جواب این باشد سرمایه گذاری روی آینده.

NOkIA

نوکیا هم مانند بسیاری از شرکت‌های حوزه مخابرات کار خود را با ساخت و فروش تجهیزات آغاز کرد، هر چند این شرکت در ابتدای تاسیس خود به فروش کاغذ و سپس لوازم اتومبیل مشغول بود. مسئولان این شرکت اوایل قرن بیستم آن را به چند بخش مختلف تقسیم کردند؛ بخش‌هایی که از لوازم برقی و دوچرخه تا تایر و کاغذ تولید می‌کردند. ورود جدی نوکیا به بخش مخابرات باز می‌گردد به سال 1967/1346 که این قسمت از نوکیا تفکیک شد و به صورت جداگانه شروع به کار کرد. آن‌ها پس از این تفکیک، روی بخش‌های مختلفی از جمله ارتباط از راه دور، کابل‌های ارتباطی، سیم کشی الکترونیکی و تلفن‌های همراه مشغول به کار شدند. مهندسان این شرکت در اوایل دهه 70 میلادی شبکه گوشی‌های همراه را در فنلاند توسعه دادند طوری در اواخر این دهه، فلناند تنها کشوری بود که تمامی نقاط آن از این شبکه بهره می‌برد و مردم می‌توانستند با استفاده از تلفن‌های همراه مخصوص خودرو، با یکدیگر مکامله کنند. آن‌ها در سال 1363/1984 اولین تلفن کاملا همراه خود را معرفی کردند، رویدادی که باعث شد نوکیا برای چند دهه به سلطان بلامنازع این صنعت بدل شود شرکت فنلاندی در این مدت همچنان در بخش‌های دیگر فعال بود و به همین دلیل است که با وجود افت شدید بخش موبایل و فروش آن در سال‌های اخیر، همچنان یکی از شرکت‌های مهم فعلی دنیا به شمار می‌آید. این شرکت اوایل دهه 90 میلادی خود را به عنوان یکی از مهم ترین بازیکنان صنعت نوین موبایل معرفی و تا پیش از ظهور تلفن‌های هوشمند و به تبع آن سیستم عامل‌های iOSو اندروید، این مقام را حفظ کرد. آن‌ها تا همین چند سال پیش هم به لطف ساخت مدل‌های ارزان قیمت، بزرگ ترین تولید کننده تلفن‌های همراه شناخته می‌شدند تا اینکه سامسونگ در این بخش گوی سبقت را هم از آن‌ها ربود. البته نوکیا می توانست در بازار رقابتی باقی بماند اما با حضور استفان الوپ در راس امور، نوکیا به سمت مایکروسافت و سیستم عامل ویندوزفون دست دوستی دراز کرد. الوپ که در آن هنگام رویای ریاست غول ردموند ( لقبی که به مایکروسافت اعطا شده) را در سر می‌پروراند به عنوان بازوی اصلی استیوبالمرد در نوکیا مشغول به کار شد. ما حصل این اتفاق در نهایت به خریداری بخش موبایل نوکیا در پاییز سال 1392/ 2013 منتهی شد. براساس قرارداد منعقد شده مایکروسافت بیش از 7 میلیارد دلار به نوکیا برای تصاحب بخش موبایل آن و استفاده از نام نوکیا برای 10 سال پرداخت می‌کرد. البته بخش تلفن‌های همراه نوکیا همان زمان که نامش به نام ویندوزفون گره خورد، نابود شد، اما نوکیا به لطف این قرارداد توانست حق استفاده نامش را برای تبلت‌ها نگه دارد و در نتیجه آن‌ها هنوز هم در بازار تبلت‌ها با نام نوکیا فعالیت می‌کنند. نوکیا همچنان عمده تمرکزش را روی تجهیزات مخابراتی گذاشته و در این بین یکی از بزرگ ترین سرویس‌های نقشه به نام Here را در اختیار دارد.